Ποιητικοί Διάλογοι με την Κική Δημουλά

Advertisements

ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ DE PROFUNDIS [ΝΕΟΣ ΚΥΚΛΟΣ]

Τεύχος 25

Source: Editorial 25

ΜΟΛΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ!

Μόλις Κυκλοφόρησε το τεύχος 25 του περιοδικού ΤΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ

Ποιητικοί Διάλογοι De Profundis [6/3/2017]

Ποιητικοί Διάλογοι De Profundis

Ελένη Ντούξη, Μείον δεκάξι (Εκδόσεις Μελάνι)

ΕΛΕΝΗ ΝΤΟΥΞΗ, Μείον δεκάξι (Εκδόσεις Μελάνι) -Κώστας Γ. Παπαγεωργίου-   Τι μπορεί να σημαίνει και να συμβολίζει ένα πατάρι για ένα κορίτσι μεγαλωμένο κάτω από συνθήκες αντίξοες και ασυνήθιστα …

Source: Ελένη Ντούξη, Μείον δεκάξι (Εκδόσεις Μελάνι)

Τίτος Πατρίκιος Από τις ιαχές της επανάστασης στους χαμηλούς τόνους της εσωτερικής μας φωνής

Τίτος Πατρίκιος Από τις ιαχές της επανάστασης στους χαμηλούς τόνους της εσωτερικής μας φωνής ―Γιώργος Μαρκόπουλος―   Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως από το ευρύ φάσμα του μεταπολεμικού ποιητικού λό…

Source: Τίτος Πατρίκιος Από τις ιαχές της επανάστασης στους χαμηλούς τόνους της εσωτερικής μας φωνής

Η σχέση του Νικόλα Κάλας με τον ελληνικό υπερρεαλισμό του ’30*

Η σχέση του Νικόλα Κάλας με τον ελληνικό υπερρεαλισμό του ’30* ―Αλεξάνδρα Δεληγιώργη―   * Απόσπασμα από την ανέκδοτη μελέτη ιστορικού ενδιαφέροντος : Ο κριτικός Ν. Κάλας και οι δίχως τέλος κατ…

Source: Η σχέση του Νικόλα Κάλας με τον ελληνικό υπερρεαλισμό του ’30*

Ο ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΑΥΤΟΧΕΙΡΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ

Το κείμενο που ακολουθεί εκφωνήθηκε από τον Κώστα Γ. Παπαγεωργίου στην παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Δημήτρη Δημητριάδη, Χρόνος Αυτόχειρας

 

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ

Χρόνος αυτόχειρας

Εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 2016

 

Πρόσκληση εκδήλωσης

Από το πρώτο κιόλας ποίημα της συλλογής, με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Επιστροφή”, διαισθάνεται κανείς ότι ο πρωτοεμφανιζόμενος ποιητής Δημήτριος Δημητριάδης αναζητεί τρόπους καί μέσα προκειμένου να στοιχειοθετήσει, να ορίσει την αφετηρία για την πραγματοποίηση ενός νέου ξεκινήματος, μιας νέας πορείας, με πυξίδα κατακτημένα βιώματα, βιώματα που τον στιγμάτισαν και, βέβαια, τη μνήμη, μεσω της οποίας επιχειρεί να πυροδοτήσει μια απαιτητική και μάλλον επώδυνη διαδικασία, όπως αναμφίβολα είναι η διαδικασία επαναπροσδιορισμού της σχέσης του πρώτα με τον εαυτό του και ύστερα με τους άλλους και της συγκεκριμενοποίησης και ψαύσης του προσώπου του στο κάτοπτρο της περασμένης ζωής του. Πιο συγκεκριμένα, στο “ημιτελές παιδικό δωμάτιο”, όπου “οι φωνές αναπηδούν στους τοίχους”, “το ξύλινο αλογάκι [τον] κοιτάζει επίμονα και οι σκιές των περασμένων ελλοχεύουν επίβουλα. Η επιστροφή, εν προκειμένω, αποτελεί την αφετηρία εκκίνησης για μια επαναπροσέγγιση και επανεκτίμηση του κατακτημένου και προσώρας απωλεσθέντος ή υπό αμφισβήτηση τελούντος πραγματικού εαυτού.

Αλλά και στη συνέχεια της συλλογής, στα περισσότερα και, εν πάση περιπτώσει, στα αντιπροσωπευτικότερα ποιήματά του, με τα περασμένα βρίσκεται, άμεσα ή έμμεσα, σε διαρκή επικοινωνία ο ποιητής. Έχοντας αναπτύξει μαζί τους μία βαθιά και αγαπητική σχέση, με αυτά μοιάζει να ερωτοτροπεί ακατάπαυστα. Ανακαλύπτοντας προσωπικές τεχνικές αφύπνισης και ενεργοποίησης της μνήμης, μετέρχεται οικείους και υπαγορευόμενους από την ψυχοσύνθεσή του τρόπους πρόσφορους για διαρκείς οριοθετήσεις του παρόντος του, στους κόλπους του οποίου αυτοπροσδιορίζεται ως ύπαρξη, με την απόλυτη βεβαιότητα ότι το παρελθόν ενισχύει και πιστοποιεί το παρόν και, ως ένα σημείο, προδιαγράφει το μέλλον. Ο χρόνος, στην προκειμένη περίπτωση συστέλλεται και διαστέλλεται ανάλογα με εσωτερικούς ρυθμούς ανάλογα με τη συναισθηματική ένταση του εσωτερικού εκτοπίσματος όλων όσα συγκινούν και κινούν τον Δημητριάδη στο πεδίο της ποίησης.

Ο οποίος, σημειωτέον, περιφερόμενος στις εκτάσεις της μνήμης τηρεί μία στάση μάλλον παθητική: δεν διεκδικεί, απλώς προσδοκά καιροφυλακτώντας, προκαλεί ή προσκαλεί υποδυόμενος τον υπερήλικα, επικαλούμενος ανύπαρκτα γεράματα, παριστάνοντας τον πρόωρα γερασμένο, τον εκτεθειμένο στα ξεσπάσματα του καιρού, τον απροστάτευτο από τα άλλοτε προστατευτικά φυλλώματα της αλκής και, παράλληλα, επιστρατεύοντας όσον λυρισμό μπορεί να ανασύρει από βιώματα ζωής και ανάγνωσης. Η υπαρξιακής υφής αγωνία του, εξάλλου, επιδεινώνεται και συνάμα μεταλλάσσεται, παίρνοντας διάφορες, δραστικές ποιητικά, αποχρώσεις, από μιαν ούτως ή άλλως κάθε άλλο παρά ευφρόσυνη, επιβαρυντική περιρρέουσα ατμόσφαιρα, από την ακαλαίσθητη καθημερινότητα, την περικλεισμένη από τα σύμβολα μιας εκσυγχρονισμένης βαρβαρότητας, από σύμβολα και άλλα στοιχεία επιβεβαιωτικά της αδιέξοδης και άνυδρης ζωής των καθημερινών ανθρώπων της πόλης, αυτών των “άψυχων θαμώνων” της, όπως χαρακτηριστικά τους αποκαλεί: “Σκουριά και καυσαέριο/παίζουν στα ζάρια/το σκαρί των άψυχων θαμώνων”, ενώ κάτω από το τσιμεντένιο δέρμα των κτιρίων “χτυπά ανθρώπινη καρδιά/αν κι ετοιμοθάνατη”.

Η βαθιά απαισιοδοξία του, ωστόσο, που είναι απόρροια πικρών διαπιστώσεων, προσωπικών ηττών και ματαιώσεων, η συνειδητοποίηση της αδυναμίας του να παρέμβει αποτελεσματικά, αποτρεπτικά στο καθημερινό, τραυματικό της ευαισθησίας του, γίγνεσθαι, δεν φαίνεται να τον έχει οδηγήσει σε μια μηδενιστική παραίτηση. Όσο σκληρό, ενίοτε τραυματικό ή και ζοφερό κι αν είναι το παιχνίδι της ζωής, τουλάχιστον όπως και όσο το αισθάνεται ο ίδιος, δεν τον ωθεί στην απελπισία και στην παραίτηση, απεναντίας ενισχύει τη θέλησή του να συμμετάσχει ενεργά στις επιμέρους εκδοχές και εκφάνσεις της, έστω και αν γνωρίζει το πικρό τίμημα που εντέλει θα εισπράξει. Τον στέργει σ’ αυτό η ίδια η ποίηση, αφού, όπως μας εξομολογείται -μια και συχνά τον χαρακτηρίζει μια εξομολογητική διάθεση- όσο κι αν “μυρίζει παντού απόγνωση/το καμένο λίπος τρυπά τα ρουθούνια”, αυτός ανταποκρίνεται πλάθοντας το δικό του σκοτάδι, τον δικό του κόσμο, με μια χούφτα λέξεις. Ακόμα και όταν ψαύει τα ράκη της καθημερινής φθοράς, φανερής ή υφέρπουσας, δικής του ή των άλλων, τον παρηγορεί η επίγνωση, η υπό μορφήν ερωτήματος διαπίστωση μάλλον “πώς γίνεται μια χούφτα γης/να θηλάζει τόσο ουρανό” και, βέβαια, τον θάλπει η συνειδητά επιλεγμένη στάση του να παραμένει ανοιχτός και ευάλωτος στην πάντοτε μετέωρη και ανά πάσα στιγμή πραγματοποιήσιμη υπόσχεση αθανασίας του έρωτα, ο οποίος δεν παύει να μηχανεύεται τρόπους αιφνίδιας εμφάνισης και ανατροπής κάθε πραγματικής ή νομιζόμενης βεβαιότητας.

Για τον Δημητριάδη η ζωή είναι ένα παιχνίδι που διαδραματίζεται στα απαραβίαστα όρια ανάμεσα στην ανατολή και τη δύση και που επιβάλλει την άσκηση σε επικίνδυνες ισορροπίες ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο, στη φαντασία και τη φαντασίωση, στο συνειδητό και το ασυνείδητο και, κυρίως, ανάμεσα στη ζωή και στον θάνατο. Απαλλαγμένος από ό,τι “οι αφελείς επιμένουν/ν’αποκαλούν ελπίδα”, σαν ένας σκοτεινός και ανεξέλεγκτος μηχανισμός να του αποκαλύπτει την ανελέητη πραγματικότητα απαλλαγμένη από οποιοδήποτε επικαλυπτικό ή απαλυντικό των σκληρών αιχμών της πέπλο, αρνούμενος κάθε χείρα βοηθείας, την παρακολουθεί να εκτίθεται μπροστά στα μάτια του γυμνή ως το μεδούλι, φροντίζοντας να διατηρήσει ακέραιο το δικαίωμά του να βυθίζεται όποτε και όπως επιθυμεί στους κόλπους του συνειδητού και του ασυνείδητου κόσμου.

Μια τέτοια ποίηση, όπως αυτή του Δημητριάδη, δεν μπορεί παρά να είναι, στο μεγαλύτερο ποσοστό της, λυπημένη. Ειλικρινής μαρτυρία μιας μάλλον ρέπουσας προς τη μελαγχολική ενατένιση των περασμένων, των παρόντων και των μελλόντων πραγμάτων προδιάθεσης και διάθεσης διαπερασμένης συχνά από βλέμματα ανατρεπτικά, ενίοτε παιγνιώδη και, από μιαν άλλοτε αισθητή και άλλοτε απροσδιόριστη αύρα παιδικών μνημών και μιας αίσθησης θαλπωρής παγωμένης στον περιορισμένο ορίζοντα της καθημερινότητας. Συχνά αισθάνεται κανείς να αναδύονται πτυχές ενός ερειπωμένου, βυθισμένου στα έγκατα της μνήμης ή του συλλογικού ασυνείδητου, που φέρνουν στη σκέψη σκηνές και καταστάσεις παρόμοιες με αυτές του Σαχτούρη, πράγμα που μπορεί να οφείλεται στην κάθε άλλο παρά συνηθισμένη ικανότητα του ποιητή να κατακερματίζει δι’ ίδιον λογαριασμό τον ήδη κατακερματισμένο κόσμο και να του δίνει τη μορφή ενός εφιάλτη -να τον παραμορφώνει και να τον καθιστά εντέχνως κάτοπτρο του εσωτερικού του κόσμου. Παράλληλα επιδίδεται στη χάραξη και στο μέτρημα ενός απολύτως ιδιωτικού χρόνου, όπως του το επιβάλλουν απώλειες προσώπων και πραγμάτων, ματαιώσεις και προσωπικές ήττες σε χώρους κατάλληλα κάθε φορά σκηνογραφημένους, όχι τόσο για την ανάδειξη όσο για το κρύψιμο των βαθύτερων αιτίων της λύπης που σχεδόν μονίμως μοιάζει να τον διακατέχει.