Editorial (τχ. 17)

Τα Ποιητικά - Τεύχος 17
Τα Ποιητικά – Τεύχος 17

Ο Μάρτιος είναι ο μήνας της ποίησης και η 21η Μαρτίου η παγκόσμια ημέρα εορτασμού της. Εορτασμού μιας τέχνης που μεγαλύτερη τιμή της είναι αυτά τα ίδια τα έργα που συνεχίζουν να γράφονται στις μέρες μας από πολύ καλούς ποιητές, μεγαλύτερους και νεότερους και να την μεγαλύνουν. Διότι, το ξαναλέμε ως σημαντικό, δεν υπάρχει μία και μόνο ποίηση, άυλη, ουσιακή, καλή εξ ορισμού. Όχι. Υπάρχει ποίηση καλή και κακή και η μορφή της είναι το περιεχόμενό της και το αντίστροφο. Το περιοδικό αυτό δημιουργήθηκε με βάση αυτή την αρχή, ότι η ποίηση δεν είναι μία, ποτέ δεν ήταν, και αξίζει τον κόπο να προβάλλεται η καλή ποίηση, που συχνά συσκοτίζεται στον καιρό της για λόγους αισθητικούς αλλά και άλλους. Σε μια εποχή όπου τα προβλήματα είναι πραγματικά καυτά, αφορούν την ίδια τη ζωή, την επιβίωση, την αξιοπρέπεια των ανθρώπων και ο λόγος λίγος για να τα εκφράσει· σε μια εποχή όπου ο λόγος είναι πιο απαραίτητος από ποτέ αλλά η σημειωματογραφία τείνει να αντικαταστήσει την κριτική του στις εφημερίδες και ο διαδικτυακός λόγος δεν έχει πραγματώσει ακόμη τις υποσχέσεις του –αντίθετα, πολλές φορές η αφέλεια νομιμοποιείται και φτάνει να επηρεάζει και την έντυπη κριτική– σε μια εποχή σιωπής, όπως είναι η δική μας, παρά τον θόρυβο των ΜΜΕ, η οποία κλείνει μέσα της κραυγές μελλοντικές· σε μια τέτοια εποχή, πρέπει να ακούγεται ο ποιητικός λόγος καθαυτόν, οι στίχοι, τα ποιήματα, ελληνικά και ξένα, μεταφρασμένα, σαν αυτά που αφθονούν στο παρόν τεύχος.

Η επιλογή αυτή, των πολλών μεταφράσεων, συνδέεται βέβαια και με την ανακοίνωση της βραχείας λίστας του βραβείου μεταφρασμένης ποίησης «Άρης Αλεξάνδρου», που επιμένει σε πείσμα της κρίσης, σε πείσμα των καιρών, να επιβραβεύει τη συνομιλία που συνιστά η μετάφραση της ποίησης, με τρόπους, με θέματα, με ρυθμούς της άλλης γλώσσας, του άλλου ποιητικού υποκειμένου, της άλλης ποιητικής, της αφιστάμενης στον χρόνο, στον χώρο. Η αλλαγή στην επιτροπή του βραβείου αποτελεί μια κίνηση ανανέωσης σε επίπεδο ματιάς, που θα ολοκληρωθεί σε μια επόμενη φάση. Η πρώτη διαπίστωσή της πάντως παραμένει ίδια με πέρυσι: οι ποιητικές μεταφράσεις που εκδίδονται μειώνονται και ο ρόλος των περιοδικών στη μετάφραση της ποίησης ενισχύεται. Οι λόγοι είναι προφανείς και εξίσου προφανής η επιλογή να δώσουμε έμφαση, στο παρόν τεύχος, στη μεταφρασμένη ποίηση. Η απονομή του βραβείου θα γίνει σε μια εκδήλωση όπου τα περιοδικά θα συζητούν αυτή ακριβώς τη διάσταση της δουλειάς και της προσφοράς τους: πώς τα ρεύματα, οι τάσεις, τα κλασικά και τα νεότερα έργα εμφανίζονται στις σελίδες τους και δημιουργούν τις συνθήκες αυτού του παγκόσμιου διαλόγου που τροφοδοτεί και ανατροφοδοτεί τον ποιητικό λόγο και τη λογοτεχνία εν γένει.

Ένα παράδειγμα είναι πολύ εύγλωττο: το γεγονός ότι ο Λουί Αραγκόν δεν πέρασε ως ποιητής στα περιοδικά, ότι δηλαδή ελάχιστα μεταφράστηκε όσο ζούσε, συντελεί στην ουσιαστική του αφάνεια ως σήμερα – όπου είναι αλήθεια ότι το ενδιαφέρον για την ποίησή του μοιάζει να ενισχύεται, ενδεχομένως επειδή η απόσταση επιτρέπει μια πιο διαυγή αποτίμηση του έργου. Αυτό δεν ισχύει ωστόσο μόνο για τον Αραγκόν, αλλά για μια σειρά μεγάλους ποιητές που έρχονται μετά από χρόνια στη χώρα μας και ο λόγος τους ενσωματώνεται με καθυστέρηση στον νεοελληνικό λόγο. Αξίζει τον κόπο ωστόσο να αρχίσει πολύ συστηματικά και η αντίστροφη συζήτηση: αυτή της μετάφρασης του νεοελληνικού ποιητικού λόγου στις άλλες γλώσσες. Αλλά αυτό θα είναι το θέμα του επόμενου τεύχους μας, που θα ανακοινώσει άλλωστε πια και το βραβείο.